Làn sóng vá víu phim tấn công Hollywood

Việc bộ phim về xác sống World War Z của Brad Pitt và thiên sử thi võ sĩ đạo 47 Ronin của Keanu Reeves kéo dài thời gian sản xuất khiến các hãng phim bồn chồn và làm dấy lên những xì xào trong giới quan sát điện ảnh.



Trước tình trạng một số phim kinh phí lớn gặp vấn đề phải lùi ngày phát hành trong năm nay với lý do các nhà điều hành đưa ra thật nhỏ nhẹ đó là "quay lại", một vài người trong cuộc cho rằng các hãng phim đã sử dụng thuật ngữ này một cách tùy tiện.

"Tôi nghĩ họ đã gọi sai tên," theo lời một nhà sản xuất nổi tiếng. "Đó là quay bổ sung. Thực sự họ đang đưa vào những cảnh quay mới toanh, và còn nhiều nữa là khác." Một cựu chủ tịch hãng phim cũng bày tỏ sự đồng tình, "Việc quay lại xảy ra thường lệ với chín trên mười phim, nhưng quay lại để hoàn thiện một vài cảnh khác hoàn toàn với kiểu bỏ ra nhiều tuần để cứu vãn một bộ phim."

Các nguồn tin dẫn ra hai dự án ồn ào làm ví dụ mới nhất: 47 Ronin của Universal, bộ phim về thời kỳ samurai có Keanu Reeves đóng chính, và World War Z, phim về xác sống của Paramount với sự tham gia của Brad Pitt, cả hai đều được dời sang năm 2013. Hãng phim quả quyết Ronin chỉ kéo dài thời gian làm phim thêm một tuần, nhưng những nguồn tin thân cận với dự án này cho rằng con số thực tế còn dài hơn. Với World War Z đặt dưới bàn tay chỉ đạo của đạo diễn Marc Forster, các nhà viết kịch bản mới được triệu đến để làm cứu nguy. Một số phim khác cũng được kéo nhê trong đó có G.I. Joe: Retaliation và Hansel and Gretel cùng của Paramount. Oz: The Great and Powerful của Disney đang tiến đến mốc ra mắt ngày 8/3 nhưng gần đây mới đóng máy cho giai đoạn 13 ngày quay lại.



Từ khi nào việc quay lại bộc lộ một vấn đề cơ bản? Những nhà sản xuất kỳ cựu đồng ý rằng trong một dự án kinh phí lớn, kéo dài thêm một hoặc hai tuần là hợp lý. Nhưng quá ngưỡng đó thì có khả năng là cần một thay đổi quan trọng trong quá trình sản xuất bộ phim. Một nhân vật kỳ cựu từng góp mặt trong các dự án phim giàu hiệu quả đặt biệt cho biết việc xuất hiện ồ ạt các phim phải quay lại có thể là kết quả của việc các hãng phim "tiết kiệm không phải lối" khi thuê các đạo diễn ít kinh nghiệm với những hiệu quả đặc biệt và các màn hành động. "Các hãng phim lớn làm những phim tiêu tốn 100 đến 200 triệu đôla nhưng lại đặt chúng trong tay một người chưa từng làm phim ở quy mô này, và chuốc lấy phiền nhiễu."

Đây chính là trường hợp Ronin. Universal ký kết với đạo diễn mới toe Carl Rinsch, và trục trặc xảy tới liền. Các nguồn tin xác nhận hãng phim đã nhận ra vấn đề trong quá trình quay phim đó là Rinsch không làm họ thỏa mãn với cảnh chiến đấu then chốt ở cuối phim. Giờ đây Rinsch sẽ phải quay cảnh đó dưới sự giám sát chặt chẽ cùng những yếu tố giúp nhân vật của Reeves bật lên như một người hùng và đề cao tính lãng mạn.


Trường hợp World War Z, nhà biên kịch Damon Lindelof đã được viện tới để cứu vãn cho phần kết của phim, nhưng sau khi đánh giá thực trạng bộ phim cần phải "gia cố" cỡ nào, ông đã đẩy lại dự án này cho Drew Goddard. Được biết những nhà điều hành Paramount chỉ có tổng cộng 52 phút phim liền lạc, cùng một vài phút là cảnh hành động. Đoàn làm phim sẽ phải tăng tốc trong bảy tuần 'quay lại' ở London.

Một cựu chủ tịch hãng phim cho biết thật mạo hiểm khi tiếp tục ném tiền kiểu "sai lầm nối tiếp sai lầm" trong nỗ lực cứu vãn một bộ phim trục trặc. Nhưng số khác lại chỉ ra trường hợp của The Bourne Identity, một thành công phòng vé bất chấp phim đã phải quay lại trước khi ra mắt vào năm 2002.

Các quan sát viên trong ngành điện ảnh còn kìm nén mối quan ngại dành cho bộ phim ngốn kinh phí trên 200 triệu đôla của Disney - Oz, bởi lẽ đây là tác phẩm của nhà sản xuất dạn dày Joe Roth và đạo diễn Sam Raimi với bảng thành tích là loạt phim Người Nhện. Oz đã hoàn thành quá trình quay lại kéo dài 13 ngày hồi đầu tháng 8; Roth cho biết bộ phim cần sửa chữa những cảnh liên quan tới chú khỉ biết nói chỉ mở miệng dở chừng, khiến khán giả xem thử phân vân. "Chúng tôi nghĩ rằng nó khôi hài, nhưng chúng tôi đã lầm. Chúng tôi phải làm lại và tất cả những nhân vật chính có cảnh quay liên quan tới con khỉ phải tham gia quay lại."

Bất chấp những rủi ro, nhà sản xuất Jerry Bruckheimer cho rằng tình cảnh này không phải lúc nào cũng tệ. Bruckheimer từng đắp thêm 2 triệu đôla vào việc quay lại Dangerous Minds (1995) trong 10 ngày. "Nếu bạn phải kéo dài thêm cả tháng, quả là một vấn đề, nhưng điều đó không có nghĩa là bạn không thể sửa chữa sai lầm."

12 điều về World War Z

World War Z đã vướng phải nhiều lời đồn đãi không hay từ khi được quay lại vào năm ngoái. Nhưng khi Moviefone được mời đến buổi chiếu thử cùng với một nhóm đại lý phân phối được chọn, ngôi sao kiêm nhà sản xuất Brad Pitt cùng với đạo diễn Marc Forster trông rất vui vẻ và hào hứng về bộ phim gần như đã hoàn thành, sẽ ra rạp ngày 21/6.


Pitt nói vắn tắt về đoạn phim giới thiệu 3D và một số cảnh độc quyền, "Bốn năm trước tôi chẳng biết gì về xác sống, không chút hứng thú. Giờ thì tôi là một chuyên gia rồi." Anh nói thêm, "Tôi thực hiện bộ phim này vì muốn các con trai mình có một phim để thưởng thức trước khi chúng già đi. Bạn sẽ thấy bị cuốn hút. Và tôi hy vọng mọi người cũng tận hưởng giống như các con tôi vậy. Chúng sẽ thích lắm."

Forster (từng đạo diễn các phim như Quantum of Solace và Monster's Ball) ở lại sau một cảnh hỏi đáp đề cập đến các cảnh quay lại, và bộ phim đang cố gắng đem đến một cái nhìn mới về xác sống, cùng phản ứng đầu tiên sau buổi chiếu thử nghiệm.

Và đây là những gì người viết cảm nhận:

Đây không chỉ là phim về xác sống

"Với tôi đây không chỉ là phim về xác sống," Forster nói. "Mà là một phim về khủng hoảng toàn cầu. Đúng là nói về xác sống thật nhưng đề cập đến nhiều vấn đề của thế giới." Pitt bổ sung. "Chúng ta nhận ra nhiều điều hơn là chỉ nói về xác sống. Chúng ta thấy được sự khải huyền của thế giới, “trận dịch xác sống này lan rộng toàn thế giới và chính điều đó thu hút ta."

Hiệu ứng hình ảnh ấn tượng về bầy xác sống kiểu mới cũng là ẩn dụ



"Ý tưởng của chúng tôi về xác sống là từ thiên nhiên, theo từng cụm từng bầy," Forster giải thích. "Trong những bộ phim của George Romero thập niên 70, xác sống là hình ảnh ẩn dụ tuyệt vời cho chủ nghĩa tiêu thụ. Theo tôi, sự ẩn dụ này nói về việc bùng nổ dân số ngày nay và do đó các nguồn tài nguyên ngày càng ít đi. Sự bùng nổ của xác sống giống như việc chúng theo đuổi những nguồn thức ăn cuối cùng khi mà bữa tiệc thịnh soạn bắt đầu."

Đừng trông đợi phim có nhiều cảnh bạo lực

Tuy Forster nói ông hâm mộ The Walking Dead, nhưng World War Z sẽ được gắn mác PG-13: "Tôi cố tránh đa số cảnh bạo lực và máu me."

Hãy chờ đợi một cách tiếp cận xác sống kiểu Contagion

Nhân vật của Pitt là một cựu nhân viên Liên hiệp quốc từng dành thời gian giải quyết các vấn đề ở những địa điểm “nóng” như châu Phi và Bosnia. "Anh ta có thể sống sót ở những nơi như thế nên về điểm này trong phim, nhiệm vụ tìm Bệnh nhân số 0 phụ thuộc vào anh ta,” Forster giải thích. Cuộc tìm kiếm đưa Pitt đến Jerusalem, nơi bầy xác sống từ đoạn phim giới thiệu xuất hiện khi chúng cố xông vào "những cánh cổng cứu rỗi" được dựng lên để ngăn chặn chúng.

World War Z sẽ không êm ả đâu

Mục tiêu của Forster là khiến chất hành động trở nên “thật đến mức có vẻ như nó sẽ xảy ra ngay lúc này. Và đây là một chuyến đi dữ dội. Từ đầu chí cuối bạn như sắp rơi khỏi ghế."



Xác sống biến hình cực nhanh

"Chỉ 12 giậy thôi," Forster nói về quá trình biến đổi siêu tốc. "Có những người biến đổi nhanh hơn nhiều người khác, và Pitt nhận ra điều này khi anh thấy người đầu tiên biến thành xác sống ở Philadelphia," mặc dù khi virút xâm nhập nhiều người biến nhanh hơn.

Câu trích trong phim sẽ là...

Forster trích một câu thoại về cách World War Z sử dụng để hạ bọn xác sống: "'Xương sống thì siêu cứng nhưng đầu gối thì không,' nên cơ bản là nếu ta đập vào đầu gối, chúng sẽ đi lê lết."

Ai cũng nói mình rất vui về những cảnh quay lại

"Chúng tôi quay phim và ráp lại, rồi thấy rằng kết thúc chưa như ý và còn có thể hay hơn nữa," Forster cho biết. “Chúng tôi đưa hãng phim xem và đề nghị làm lại, thêm nhiều cảnh vào và giờ đây rất hài lòng với kết quả. Tôi thích kết thúc này hơn và cho rằng như thế hiệu quả hơn và có lợi cho câu chuyện."

Pitt và Forster vẫn hòa hợp

Cả hai không chỉ chia sẻ sàn diễn một cách thân tình, mà Forster còn ca ngợi Pitt với báo chí, "Với tôi, đây là sự hợp tác cực kỳ tuyệt diệu, vì chúng tôi có những mối quan tâm giống nhau. Phát triển bộ phim này rất thú vị và kết quả rất khả quan, nên tôi vô cùng thích thú với quá trình làm việc."



Max Brooks cầu chúc cho họ

"Tôi gặp Max vài lần," Forster nói. "Chúng tôi nói về tác phẩm và ý định của anh, và tôi nghĩ, sau cùng thì anh ấy cũng cầu chúc cho chúng tôi. Anh chưa xem bộ phim đã hoàn tất nhưng tôi rất mong chờ được đưa cho anh ấy xem."

World War Z vẫn đang cố tái tạo thể loại xác sống

"Bạn đang đối mặt với một thể loại đã được thực hiện rất nhiều lần, nhưng phải cố tìm cách như thế nào vừa tươi mới, khác biệt và có cái nhìn khác," Forster nói, chỉ ra một cảnh trong đoạn phim giới thiệu: "Ta chưa từng thấy điều này trước đây trong một phim về xác sống: Một cuộc bùng nổ trên máy bay."

Không loại trừ một loạt phim World War Z gồm ba phần, như Pitt trước đó đã đề cập

"Còn chuyện để kể mà," Forster nói.

World War Z – một thất bại lớn nữa của Hollywood?

Bộ phim sắp tới của hãng Paramount lấy đề tài xác sống World War Z cần phải thành công.

Cụ thể thì bộ phim của Brad Pitt cần phá vỡ mốc 400 triệu đôla toàn cầu để bù vào phần ngân sách khổng lồ phát sinh, cộng thêm việc quảng cáo tiếp thị, theo bài viết chuyên đề đầy lo ngại trên tạp chí Vanity Fair.

Cộng tác viên Laura M. Holson của tạp chí Vanity Fair nói rằng bộ phim lãnh đủ từ chuyện truyền đạt kém giữa nhà sản xuất và đạo diễn Marc Foster (phim Quantum of Solace), những khoản thâm thủng ngân sách ngay từ lúc khởi quay, những lần trì hoãn, và thiếu kết luận rõ ràng khi nào thì việc quay phim bắt đầu.



Sau khi nhờ nhà biên kịch phim Lost của đài ABC Damon Lindelof đánh giá phim, quá trình sản xuất đã vứt mất 12 phút kết phim tốn kém để quay thêm một đoạn phim dài 30-40 phút cần phải xong trong thời gian ba tuần.

Theo Vanity Fair, hãng Paramount đã chi một triệu đôla để giành được quyền chuyển thể cuốn tiểu thuyết khải huyền World War Zxuất bản năm 2006 của Max Brooks. Kể từ đó, hãng Paramount nói với tờ tạp chí rằng ngân sách của phim ban đầu là 150 triệu đôla đã tăng đến ít nhất 170 triệu đôla. Tờ báo trích dẫn các hãng phim đối thủ khẳng định ngân sách đã tăng vọt từ 210 lên 250 triệu đôla.

Nếu đúng như vậy thì việc này khiến phim không chỉ trở thành một trong những phim về xác sống đắt đỏ nhất từng được làm, mà còn là một trong những phim đắt tiền nhất từng ra rạp.

Liệu phim có thể phá vỡ mốc 400 triệu đôla và tránh khỏi thất bại không? Chắc chắn là có thể, vì có 18 bộ phim khác đã kiếm nhiều hơn thế trong năm 2012.

Tuy nhiên, việc này có thể hơi căng khi xét đến thể loại phim. Các phim về xác sống có doanh thu cao nhất từ trước đến giờ là Hotel Transylvania với 347 triệu đôla (nếu bạn gọi đó là phim về xác sống), theo sau là phim Resident Evil: Afterlife với 296 triệu đôla và Warm Bodies với 117 triệu đôla, theo trang Box Office Mojo.



Business Insider có cuộc trò chuyện với Jeff Gomez, giám đốc điều hành của hãng Starlight Runner Entertainment và Phil Contrino, phó chủ tịch và nhà phân tích chính của trang BoxOffice.com, để bàn luận những dự đoán dành cho bộ phim ly kỳ về xác sống này của hãng Paramount.

Đã sai chuyện gì?

Hãy bắt đầu với đoàn làm phim thiếu kinh nghiệm.

Bài viết trên tờ Vanity Fair ám chỉ Pitt có thể thực hiện dự án anh say mê vì anh là bạn của Brad Grey, chủ tịch và cũng là giám đốc điều hành hãng Paramount Pictures, và đồng sáng lập công ty sản xuất của Pitt.

World War Z sẽ là phim đầu tiên mà Pitt vừa là diễn viên, vừa là nhà sản xuất. Thành tích của anh với vai trò nhà sản xuất gồm có Moneyball (2011) và phim được đề cử Oscar The Tree of Life. Ở hãng Paramount, Pitt đã sản xuất phim Eat Pray Love với sự tham gia của Julia Roberts thu về 204 triệu đôla trên toàn cầu.

Đạo diễn Marc Foster (các phim Monster Ball, Finding Neverland) có một phim hành động giắt lưng, đó là tập tiếp theo về James Bond Quantum of Solace (2008). Mặc dù có sức hút về mặt tiền bạc ở phòng vé khi kiếm được 586 triệu đôla, nhưng phim hứng chịu rất nhiều phản ứng dữ dội từ người hâm mộ cũng như giới phê bình.



Grey thừa nhận kinh nghiệm hạn chế của Foster với các phim bom tấn, và hãng Paramount trả lời bằng việc thuê một đoàn làm phim có kinh nghiệm để làm việc với họ và phần nào là để thử nghiệm với phim World War Z.

Cũng có nhiều lo lắng về việc xa rời tác phẩm gốc.

Một trong những lý do chính khiến mọi người thổi phồng quá mức về World War Z là vì phim dựa trên cuốn tiểu thuyết xuất bản năm 2006 của Max Brooks. Tuy nhiên, khi biết rõ là phim sẽ có một số thay đổi lớn thì bộ phim là sự thất vọng khủng khiếp với người hâm mộ.

Brad Pitt thừa nhận rằng cuốn tiểu thuyết bị thay đổi nhiều hơn so với dự tính ban đầu.

“Khi bắt tay thực hiện kịch bản, chúng tôi phải lược bỏ rất nhiều thứ để câu chuyện liền mạch,” Pitt nói với Lindelof.

Contrino cho rằng việc này sẽ không ảnh hưởng đến sức hút phòng vé chút nào, dẫn chứng là các phim khác cũng rời xa tác phẩm gốc trong đó có Harry Potter. Đó là với giả thiết tác phẩm chuyển thể làm tốt.

“Nếu các nhà làm phim bỏ đi tính logic chỉ để có những hình ảnh hào nhoáng thì một khía cạnh cốt lõi của loạt phim tiềm năng này sẽ bị hẫng, và bộ phim này có thể cũng không làm được,” Gomez nói.

Cuối cùng, sức hấp dẫn của Pitt ở rạp có thể đang dần phai nhạt.

Bộ phim gần đây nhất của anh, Killing Them Softly, chỉ kiếm được 6,8 triệu đôla trong tuần mở màn hồi mùa thu năm 2012. Anh không có tác phẩm thành công lớn nào ở rạp kể từ sau phim Inglorious Basterds (2009) thu về 321 triệu đôla trên toàn cầu.



Chỉ có hai phim của Pitt từng thu được tổng cộng trên 400 triệu đôla toàn thế giới là Mr. and Mrs. Smith (478 triệu đôla) và Ocean’s Eleven (450 triệu đôla).

Tránh một thảm họa

Cả Contrino và Gomez lạc quan so sánh World War Z với một phim khải huyền khác là I Am Legend (2007) có sự tham gia của Will Smith.

Contrino nói ngân sách lớn là chướng ngại khó vượt qua với bất kỳ phim nào, đặc biệt là phim không nằm trong phim chuỗi đã có tên tuổi, nhưng đó chưa phải là hết cho phim của Pitt.

“Tôi nghĩ 120 đển 150 triệu đôla là mục tiêu rất khả thi cho World War Z,” Contrino nói. “Đó là loại phim mà người ta rất hưởng ứng. Tôi nghĩ mọi người sẽ nhớ so sánh với I Am Legend, một phim khác về xác sống cực kỳ thành công.”

Về cơ bản thì I Am Legend dựa trên tiểu thuyết về sự sống sót của ma cà rồng, nhưng phim lại có hơi hướng pha trộn giữa ma cà rồng và xác sống. Trang Box Office Mojo không xếp phim này vào cùng thể loại World War Z.)


Công ty Starlight Entertainment của Gomez đang dõi theo bộ phim để rút ra những con số tương tự I Am Legend, lưu ý rằng sức hấp dẫn toàn cầu của Brad Pitt cũng sẽ giúp bộ phim ở phòng vé.

“Chúng tôi không nghĩ phim sẽ là thảm họa, vì Brad Pitt là người có sức hấp dẫn cực lớn trên toàn thế giới và cảnh đẹp mắt trong phim cùng phân loại PG-13 sẽ gom được khán giả mọi lứa tuổi,” Jeff Gomez, giám đốc điều hành Starlight Runner Entertainment nói với Business Insider. “Nếu phim không nhận lãnh phản hồi tiêu cực qua truyền thông xã hội trong tuần đầu công chiếu ở Mỹ, thì chúng ta vẫn có thể thấy bộ phim đạt doanh thu phòng vé có thể so sánh với I Am Legend.”

Hiện giờ, trang BoxOffice.com đang theo dõi bộ phim xem có thu về 40 triệu ở tuần mở màn và 105 triệu đôla tại Mỹ không.

“Nếu không đạt 100 triệu đôla ở Mỹ thì phim sẽ gặp nhiều rắc rối. Bộ phim ít nhất phải đạt được con số đó,” Contrino nói. “Đó cũng sẽ là dấu hiệu xấu cho doanh thu ở nước ngoài. 100 triệu đôla rõ ràng là nỗi thất vọng cho bộ phim thế này.”

Ông cũng không quá lo lắng về những vấn đề trong việc sản xuất.

“Hiệu ứng rỉ xuống (trickle-down effect) trong bài viết trên tờ Vanity Fair có thể gây hại,” Contrino nói. “Đó không phải kiểu nổi tiếng trước công chúng mà bạn muốn trước khi công chiếu một bộ phim, nhưng tôi nghĩ thường có quá nhiều thứ khiến phim lố ngân sách và ngày phát hành bị dời lại. Những việc kiểu như thế xảy ra thường xuyên hơn bạn biết.”

Một ví dụ gần đây để xem xét là phim Men in Black III. Phim thứ ba trong loạt phim của Sony bị hoãn nhiều lần, nhiều lần viết lại kịch bản, và một Will Smith hay đòi hỏi được cho là kiếm được 9.000 đôla một tháng cho trailer phim.



Chi phí dự tính để sản xuất phim cao khác thường đến 250 triệu đôla. Men In Black III được cho là phần tiếp theo; tuy nhiên, phim đã trở thành một trong những bộ phim thành công nhất trong năm 2012 kiếm được 624 triệu đôla trên toàn cầu.

“Chỉ vì những chuyện đó xảy đến cho một bộ phim không có nghĩa phim sẽ là một thảm họa,” Contrino nói. Nếu hãng Paramount đã chi số tiền như vậy cho khâu sản xuất thì họ sẽ không ngồi yên. Mong đợi những phương thức tiếp thị thúc đẩy để nỗ lực và cứu vãn lợi nhuận.”

Chúng ta vẫn còn nửa tháng nữa đến khi World War Z ra rạp ngày 21/6.

Lịch sử đẫm máu từ A đến World War Z về phim zombie

Mỗi một nỗi sợ hãi có một loại ma quỉ riêng.

Mất kiểm soát cảm xúc? Ma sói đây, sẵn sàng biến bạn thành quái vật. Hiểm họa tiếp xúc thể xác? Toác cổ họng vì cái hôn hôi thối của ma cà rồng.

Nhưng có một thứ còn kinh hoàng hơn nữa.

Những yêu quái đó chỉ đe dọa đưa thêm thứ gì đó vào con người bạn. Còn xác sống lấy đi thứ mà bạn trở thành — và vét sạch sành sanh. Xác sống là kẻ xóa sạch bản thân. Nó vĩnh viễn vô danh. Nó hủy diệt linh hồn.



Xác sống còn có ở khắp nơi. Tìm kiếm nhanh trên mạng có gần 900 phim nói về xác sống; hơn một phần ba số phim đó xuất hiện trong vòng năm năm trở lại đây (mà đó là còn chưa tính đến các video game zombie, phim truyền hình và tiểu thuyết).

World War Z của Brad Pitt (phát hành ở Việt Nam với tựa Thế chiến Z) công chiếu cuối tuần này là phim mới nhất và công phu nhất, tự hào về diễn viên ngôi sao chính và những đại cảnh về một bệnh dịch toàn cầu (và một kinh phí làm phim xác chết ăn thịt người lớn nhất từ trước đến giờ, khoảng 200 triệu đôla). Đây là một phần của trào lưu mới nhất: Tận thế vì thây ma sống.

Nhưng đây không phải là dạng duy nhất của thứ yêu quái này.

Có zombie siêu nhiên, và zombie khoa học giả tưởng. Có zombie hài, zombie yêu và zombie vừa ca hát vừa nhảy múa. Thậm chí còn có zombie thực sự không phải là zombie gì cả.
Và chúng sắp đến bắt bạn rồi đó — ngay bây giờ.

Zombie là yêu quái cổ xưa nhất lẫn mới nhất của chúng ta.

Nó là người châu Phi, đến Tân thế giới trên tàu nô lệ với tín đồ thống khổ. Sau, đức tin này bắt rễ lan ra, nhất là ở Haiti và New Orleans, những nơi có các câu chuyện về phù thủy báo thù và những sinh vật không suy nghĩ, không nháy mắt của họ.



Tuy nhiên, khi Hollywood bắt đầu làm phim kinh dị, họ trông vào những chuyện kinh dị của châu Âu Europe. Những câu chuyện kinh điển của Anh — Dracula, Frankenstein — cung cấp những cảm hứng đầu tiên. Ngoài ra, những truyền thuyết ở vùng thôn quê được chuyển thể thành những câu chuyện trên màn bạc.

Nhưng zombie không có phả hệ văn chương nào cả, và — với cội nguồn từ nhóm dân tộc thiểu số và một nền văn hóa bị hiểu sai — không hấp dẫn gì với Hollywood. Rốt cuộc, các ông trùm điện ảnh thừa nhận sức mạnh của huyền thoại Ai Cập với The Mummy năm 1932 — một bộ phim đã sản sinh ra cả một chuỗi phim riêng. Nhưng ba cái màn bùa chú vẫn là điều cấm kỵ.

Tuy nhiên, cùng năm đó hai nhà làm phim độc lập đầu tiên, Victor và Edward Halperin, quyết định mạo hiểm. Họ mua quyền làm phim quyển sách của tác giả William Seabrook — một nhà phiêu lưu điên rồ thờ quỷ Xa-tăng từng khoác lác về việc ăn thịt người sống — và, sử dụng phim trường mượn, quay phim White Zombie trong vòng chưa đến hai tuần.

Và, khoảng 20 năm sau bộ phim Hollywood đầu tiên, cuối cùng điện ảnh đã có một phim zombie.

Mặc dù được làm sơ sài, diễn xuất tệ, bộ phim này đã có một sức hấp dẫn như mơ, lạ thường. Một phần là nhờ diễn xuất mãnh liệt đặc trưng của Bela Lugosi trong vai Murder Legendre, zombie đầu sỏ; còn đa phần là nhờ cảnh tượng máu me khủng khiếp về những cỗ máy tự động không chịu dừng dù có người ngã vào trong máy.

Đối với một quốc gia đương đầu với người thất nghiệp, vô gia cư, vô vọng lang thang trên đường phố, đây là một nỗi kinh hoàng rất gần với hiện thực.



Mặc dù phim làm ra tiền, nhiều hãng lớn vẫn lảng tránh đề tài này. Những câu chuyện zombie kinh điển đòi hỏi ít nhất một vài nhân vật da đen, một điều không có khả năng gây hào hứng với miền Nam phân biệt chủng tộc. Mà cũng chẳng có quan điểm tôn giáo thích hợp để làm hài lòng những nhà kiểm duyệt theo Cơ Đốc giáo (có lẽ đây là nguyên nhân tương tự trong việc Hollywood loại bỏ các phù thủy ra khỏi phim hài, hoặc phim dành cho thiếu nhi).

Đã có những kỳ vọng hấp dẫn. Một phim độc lập khác, Ouanga, bám lấy câu chuyện gốc, với bối cảnh Haiti (thực tế phim được quay ở Jamaica) và một ngôi sao người Mỹ gốc Phi, Fredi Washington, mới nổi từ phim Imitation of Life.

Mặc dù bộ phim năm 1936 này cọc cạch, nhiều lúc ngớ ngẩn (Sheldon Leonard trong vai một đốc công người da đen) phim xử lý những vấn đề như "cái chết", và tình yêu giữa những con người có màu da khác nhau (bị người tình da trắng hất hủi, Washington tạo ra hai zombie để bắt cóc cô vợ sắp cưới tóc vàng của anh ta). Và phim cho thấy một sự quan tâm thực thụ vào việc tạo bối cảnh văn hóa cho sinh vật này.

Không có phim nào khác đáng chú ý. Mặc dù ít ra The Ghost Breakers về danh nghĩa là đặt bối cảnh ở vùng Caribê, xác sống trong phim này làm người ta cười khúc khích. Những phim khác thì xóa sạch hoàn toàn câu chuyện gốc, bỏ hết mọi dấu vết về voodoo để đề cao biến thể của những nhà khoa học điên khùng.

Ngoại lệ duy nhất từ một hãng phim lớn là RKO, nhà sản xuất Val Lewton cho ra đời những phim kinh dị ít tốn kém, có tính nghệ thuật tránh được khuôn sáo và thường bám theo những nền văn hóa đa dạng. Năm 1943, bộ phim I Walked With a Zombie của ông dựa theo một bài báo, lai nó với Jane Eyre, và đặt bối cảnh trên hòn đảo Saint Sebastian hư cấu.



Phim cũng có sức hấp dẫn, tạo ra một thế giới nên thơ của những bà vợ các ông chủ thực dân xanh xao lang thang vô định trong những đêm tối tăm, ngột ngạt. Đây là phim zombie đầu tiên tìm kiếm một sự ẩn dụ ở các yêu quái của nó một cách công khai cố ý, kết hợp lời nguyền xác sống của văn hóa dân gian châu Phi với kiểu sống mà như chết của giới thượng lưu hiện đại.

Phim rất tuyệt. Nhưng không là duy nhất.

Và rốt cuộc zombie loạng choạng quay về với những hãng phim nhỏ đủ loại, ở đó nhu cầu kinh phí thấp rất tiện dụng của chúng — trang phục cũ nát, chút phấn hóa trang — khiến chúng trở thành một bộ phận được nhiều người ưa thích của dòng phim kinh dị rẻ tiền và thậm chí phim hài rẻ tiền hơn. Voodoo Man. The Zombies of Mora Tau. Zombies on Broadway.

Cho đến khi một tay từ Pittsburgh cho chúng cuộc sống mới.

"Xác chết chưa chôn đang trở lại với cuộc đời và tìm kiếm nạn nhân con người. Chúng tôi ở đây thật khó mà tường thuật chuyện này với các bạn, nhưng dường như đây là một sự thật..."
- Night of the Living Dead, 1968

Đây là phim nổi tiếng nhất về zombie từng được làm. Và phim không hề dùng từ "zombie" lấy một lần.

Chúng là "những thứ này". Chúng là "những quái vật đó". Chúng là "người hành động như thể đang bị thôi miên." Chúng là "chẳng ra cái giống gì". Chúng là "mớ hỗn độn".



Tuy nhiên, có một điều mà Night of the Living Dead không bao giờ gọi chúng là zombie — vì chúng không giống bất cứ zombie nào chúng ta thấy trước đó. Chúng không phải là sản phẩm của phép thuật, và chúng không không làm theo lệnh của nhà khoa học điên khùng nào đó. Thực ra, chúng không làm theo lệnh ai hết. Chúng chỉ lang thang, vô định, đói khát, tìm kiếm thức ăn.

Tìm kiếm chúng ta.

Tuy nhiên, trong việc lột trần huyền thoại cũ của loài yêu quái này, Romero đã cho chúng những huyền thoại mới. Từ giờ trở đi, zombie sẽ không chỉ do con người tạo ra, mà còn do phóng xạ, hoặc viruse. Không có đầu óc, đói khát thịt đồng loại, chúng sẽ ăn tươi nuốt sống. Và khi những nạn nhân đó chết đi họ cũng sẽ trở thành zombie, phát tán dịch bệnh.

Night of the Living Dead ra mắt năm 1968, và đem đến quái vật hoàn hảo cho một thời đại yếm thế. Dracula, ít ra, có tình yêu; Frankenstein, một giấc mơ. Thế còn xác sống thì chẳng có gì ngoài không đầu óc, tham ăn vô độ — và không hề có tương lai. Ăn ngấu nghiến cho đến hết sạch, không tạo ra thứ gì ngoài thêm những kẻ ăn ngấu nghiến khác, chúng chỉ lê bước tiến tới sự tuyệt chủng không tránh khỏi.

Romero bóc trần câu chuyện này thêm nữa, với The Crazies, năm 1973, xóa sạch bất kỳ yếu tố siêu nhiên hay giả tưởng nào. Trong phim đó, thực ra, xác sống còn chưa hề chết. Chúng là những công dân bình thường, bị nhiễm vũ khí sinh học của Mỹ khiến họ thành ra một cơn cuồng phong dịch bệnh — điên cuồng đốt, hiếp, giết.



Dù sao đi nữa, phim này là một cái nhìn nhân bản còn ảm đạm hơn Night of the Living Dead và, cuối cùng, đẻ ra một trường phái phim không hẳn zombie riêng, bao gồm 28 Days Later, 28 Weeks Later, Planet Terror và bản làm lại The Crazies năm 2010. Vì trong những phim này, lũ người quái ác không còn là xác chết không biết suy nghĩ nữa. Chúng vẫn sống, vẫn là con người như chúng ta — chỉ tước hết mọi luân lý đạo đức và sự kiềm chế.

Thảng khi, một phim như The Serpent and the Rainbow của Wes Craven làm hồi sinh truyền thuyết cổ. Những phim khác chế nhạo zombie của Romero — không phải phim hài gây trố mắt The Ghost Busters hay Scared Stiff, mà châm biếm thực sự trong những phim dí dỏm lạ thường như Shaun of the Dead, Zombieland và The Revenant. Warm Bodies thậm chí còn đưa thêm vào chuyện tình Romeo-và-Juliet – trong khi ghìm nén tục ăn thịt đồng loại, để tránh một cái kết cuộc chàng-ăn thịt-nàng gây thất vọng.

Dù hài hước hay nghiêm trọng, còn sống hay là đã chết, thế giới giờ đây là của George Romero. Chúng ta chỉ lảo đảo trong thế giới đó, khi lại một virus bí ẩn khác được phát tán, lại một lũ đói khát nữa đem đến ngày tận thế.

Đến nay, lũ quái vật này, và truyền thông của chúng, đang ăn thịt nhau. Có loạt phim truyền hình thành công vang dội The Walking Dead (dựa theo một cuốn truyện tranh) trong đó "những kẻ cắn cổ" đang ngốn sạch nền văn minh. Có loạt phim dường như bất tận Resident Evil (dựa theo một video game), với sát thủ zombie Alice.



Và có World War Z (dựa theo một tiều thuyết, "một lịch sử truyền miệng về chiến trnah zombie") trong đó bọn nhai trệu trạo điên cuồng này tràn ngập khắp hành tinh, và trông chờ vào nhân viên Liên hợp quốc Brad Pitt cứu lấy nền văn minh nhân loại.

Không rõ — sau nhiều lần viết lại kịch bản, quay phim lại và hoãn phát hành — còn giữ được bao nhiêu ý tưởng gốc của tác giả Max Brooks. Quyển tiểu thuyết đầy tham vọng của ông không phải chỉ là một câu chuyện kinh dị, mà còn là một danh mục mua sắm hãi hùng của sự sụp đổ của các quốc gia trong đó có Trung Quốc thâm trầm, nước Mỹ kiêu ngạo và Iran hiếu chiến thảy đều phát đại dịch.

Nhưng ý tưởng dạy đời, hiện đại của tác giả cuốn sách cũng xuất phát từ Night of the Living Dead. Vì trong thế giới zombie của Romero, chúng ta không phải sợ hãi chạy bổ đến một thầy pháp voodoo nào đó, hay là có một bà thầy cúng ghen tuông nào sai khiến xác sống đi bắt cóc vợ sắp cưới của chúng ta. Thứ duy nhất chúng ta phải sợ hãi là chính chúng ta.



Nghi lễ và bùa chú cổ xưa không chịu trách nhiệm gì ở đây. Chỉ có là chúng ta thôi — sự dốt nát của chúng ta, sự tham lam của chúng ta, nỗi sợ hãi của chúng ta, cơn giận dữ vô lý của chúng ta. Cà nó theo suốt cùng chúng ta. Chúng ta chính là những người đầu độc thế giới của chúng ta, xã hội của chúng ta. Cà chúng ta là những người tấn công nhau khi làm việc, cho đến khi cuối cùng chúng ta rút về cố thủ trong pháo đài nhỏ bé của mình, tay súng ướt đẫm, chờ đợi, chời đợi...

Chúng ta đã gặp kẻ thù đó rồi. Và chúng ta là bữa ăn trưa của chúng.

Phim đập phá rất nổi trong mùa hè này. Man of Steel / Người đàn ông thép là ví dụ rõ ràng nhất, nhưng các phim thảm họa tận thế cũng được chú ý nhiều. Sau nhiều tuần với nhiều tin đồn không hay ho lắm về các cảnh phim phải quay lại và ngày ra mắt phim bị hoãn sáu tháng, World War Z / Thế chiến Z đã ra rạp với doanh thu dịp cuối tuần đầu tiên là 66 triệu USD ở Bắc Mỹ và 111,8 triệu USD ở nước ngoài. Paramount Pictures cho rằng đây là “doanh thu ban đầu tốt nhất của một bộ phim với kịch bản không chuyển thể kể từ Avatar”, dù đây có vẻ là câu tuyên bố khá lạ lùng, vì phim được dựa theo tiểu thuyết cùng tên. Dù sao thì sau thành công này cũng bắt đầu có nhiều tin đồn về việc biến bộ phim thành loạt phim ba phần, và với doanh thu mang tính thành công, Paramount và Plan B của Brad Pitt đã chính thức bắt đầu lên kế hoạch cho phần hai.

Ngoài ra, phim hài về ngày tận thế diễn ra gần như trong thế giới thực This is the End (sẽ phát hành ở Việt Nam với tựa Sống nốt ngày cuối) cũng có doanh thu kha khá (với doanh thu dịp cuối tuần đầu là 20 triệu USD, khá tốt khi mở màn cùng Man of Steel), và đồng đạo diễn của Seth Rogen, Evan Goldberg cũng đang lên ý tưởng cho phần hai, có thể là phim về một bộ phim trong một bộ phim.