Phim nhãn phân loại G khó bán trong kỷ nguyên siêu anh hùng

Hai phim nhắm vào khán giả gia đình sắp sửa ra rạp trong tuần này và tuần tới. Monsters University (sẽ phát hành ở Việt Nam với tựa Lò đào tạo quái vật) là một phim hoạt hình 3D về các quái vật hài hước, thân thiện -- một quái vật chỉ có một mắt -- và cách chúng tương tác với con người. (Tiết lộ: Chúng hù dọa con người.) Despicable Me 2 (phát hành ở Việt Nam với tựa Kẻ trộm mặt trăng 2) cũng là một phim hoạt hình 3D về những quái vật hài hước, thân thiện -- một số quái vật cũng chỉ có một mắt -- và cách chúng tương tác với con người. (Tiết lộ: Chúng làm việc cho con người.)



Từ miêu tả trên, có phải chăng ngay tức khắc thấy rõ phim nào xếp loại G, tức dành cho khán giả đại trà (General Audiences), và phim nào xếp loại PG, tức có hướng dẫn của phụ huynh (Parental Guidance)?

Nếu bạn không rõ (Monsters University được xếp loại G), thì chẳng phải chỉ có mỗi mình bạn thế đâu.

"Tôi nghĩ quả là có ranh giới kém rõ ràng giữa loại G và PG so với loại PG-13 và loại R," Vincent Bruzzese, giám đốc điều hành của Worldwide Motion Picture Group, một hãng tư vấn chuyên phục vụ ngành giải trí. "Rất rõ cái gì là loại R. Nếu bạn nói từ tục một số X lần, thì là loại R. Nhưng tại sao Cars 2 và Rio là loại G, vậy mà Madagascar hay The Lorax là loại PG? Khác biệt gì? Tôi không rõ."

Hiệp hội điện ảnh Hoa Kỳ (The Motion Picture Association of America - MPAA), định đoạt phân loại phim, đã không trả lời yêu cầu đưa ra bình luận cho bài báo này.

Nghiên cứu của công ty của Bruzzese cho thấy không những nhiều phụ huynh không hiểu cái gì làm cho một phim được xếp loại G, với một số phụ huynh, nhãn phân loại dành cho gia đình đó không chừng làm nản lòng, nhất là nếu họ có con lớn.



"Thực tế chúng tôi thấy rằng các bậc cha mẹ không khó khăn gì trong việc đưa con (5 hay 6 tuổi) đi xem phim loại PG," Bruzzese nói. "Nhưng họ sẽ gặp rắc rối trong việc đưa con cỡ 10 hay 12 tuổi đi xem một phim loại G."

Và nếu các bậc cha mẹ có muốn tìm phim loại G, xin chúc may mắn nhé. Nhiều phim có vẻ nên được xếp loại G thì lại thường được phân loại cao hơn. Phim hoạt hình Epic hồi tháng 5 (phát hành ở Việt Nam với tựa Trận hùng chiến xứ sở lá cây), về một cô bé bị thu nhỏ lại còn bằng một con bọ và giúp một chủng loài có tên là Diệp Sĩ, đã được xếp loại PG vì có "hành động nhẹ, một số hình ảnh đáng sợ và ngôn ngữ thô lỗ vắn tắt." Phim Turbo phát hành tháng 7 (sẽ phát hành ở Việt Nam với tựa Đội đua ốc sên), về một chú sên vườn mơ thắng giải Indy 500, được xếp loại PG. The Smurfs 2 / Xì trum 2 ra rạp tháng 8 vẫn chưa được xếp loại, nhưng hầu như sẽ là PG như phần đầu năm 2011.

"Loại G hầu như đã biến mất khỏi các phim phát hành rạp ngoại trừ một vài phim hoạt hình mỗi năm," Nell Minow, tư vấn cho phụ huynh về phim của The Movie Mom, nói. "Chỉ là chuyện tiền bạc thôi. Trẻ ở độ tuổi đi học nghĩ rằng phim loại G là phim 'con nít' thế nên chỉ có Disney mới làm."

Với rất nhiều thông tin về phim ảnh trên mạng, các bậc cha mẹ ngày nay không cần chỉ dựa vào phân loại của MPAA. "(Phụ huynh) tự điều tra lấy về phim," Bruzzese nói. "Họ có thể lên mạng và tìm hiểu -- bất luận là bình luận của người dùng hay thông tin thêm về cốt truyện, cảnh phim -- họ có thể tìm đủ thông tin cho họ (hiểu biết) đó."

Ben Boychuk ở Rialto, California, là một trong số những phụ huynh nhự thế. "Tôi không hiểu rõ về phân loại của MPAA," Boychuk nói, anh có một con trai 11 tuổi và con gái lên 5. "Tôi sẽ đánh giá dựa trên liệu tôi có xem phim đó hay là trừ ra, bằng cách nghiên cứu các bài bình luận phim và bình luận của khán giả. IMDb là một nguồn vô giá – có Internet là để làm việc đó."



Kinh ngạc trước điều gì đã thay đổi kể từ thuở trẻ em xem mỗi phim loại G ư? Các chuyên gia chỉ ra nhiều thay đổi, trong đó có việc bổ sung loại PG-13 năm 1984, phim ảnh đủ các phân loại có mặt trên video gia đình và truyền hình cáp, và sự xuất hiện của một thế hệ phụ huynh đã lớn lên cùng những phim hành động cám dỗ trẻ em như Star Wars năm 1977. Nhưng một người hùng đu mạng nhện, trèo tường trong bộ đồ bó sát chắc cũng có liên can ít nhiều đến chuyện này.

"Khán giả gia đình rõ ràng đã tiến hóa thực sự bắt đầu từ tuốt hồi Spider-Man gốc với Tobey Maguire," Bruzzese nói. Bộ phim bom tấn năm 2002 được xếp loại PG-13 này "sản sinh ra một lượng khán giả gia đình dành cho loại phim đáng lẽ dành cho người lớn hơn," ông nói.

Còn giờ thì, ông nói, "Trẻ 10 tuổi ngày nay xem những thứ mà trẻ 15 tuổi xem cách đây 10 hay 15 năm."

Gia đình của Boychuk là ví dụ hoàn hảo. Chừng 4-5 tuổi cậu con trai Benjamin đã xem Spider-Man của Maguire trên DVD. "Nó xem ít nhất cả chục lần," Boychuk nói. "Bọn Goblin Xanh thoạt đầu làm nó sợ, nhưng phim vừa hết là nó đã muốn xem lại rồi."

Nhưng Boychuk lưu ý rằng các bậc phụ huynh cần hiểu con cái mình, có thể bọn trẻ đã sẵn sàng cho những phim khác nhau ở những đội tuổi khác nhau. "Con trai tôi lúc nào cũng sung sướng khi ở rạp," anh nói. "Con gái tôi (Isabella) thì khác. Nó không kham nổi mấy thứ kinh dị, dù nó thích các phim Disney kinh điển. ...Tôi thường thận trọng hơn trong việc cho con bé xem cái gì."



Và phân loại của MPAA có thể không là nhân tố quyết định tối hậu trong mức độ kinh dị thực sự của một bộ phim. Năm 2011, khi TODAY.com hỏi độc giả kể tên những cảnh đáng sợ nhất trong phim dành cho thiếu nhi, một cảnh từ phim Toy Story 3 được xếp loại G không ngừng được nhắc đến. Trong cảnh đó, Woody, Buzz Lightyear và các đồ chơi khác đổ dốc không phanh đẩy chúng xuống lò thiêu rác khổng lồ, có lửa bốc cao.

"Bây giờ khi nghĩ lại cảnh đó, Bella bị kích động bởi cảnh lò thiêu rác – và tôi cũng thế!" Boychuk nói. "Nhưng Benjamin thì không hề hấn gì."

Lò đào tạo quái vật: Điểm trung bình thôi

Phải chăng cây đèn vẽ Pixar đang mờ dần?

Nói ra thì buồn, nhưng kể từ khi xưởng phim hoạt hình Pixar đặt dưới sự kiểm soát ngày càng chặt chẽ của Disney, các phim họ làm ra dường như bớt táo bạo hơn, bớt mê hoặc hơn. Vị thế của Pixar gần với một bánh răng trong cỗ máy Nhà Chuột.

Chắc chắn là WALL-E, Toy Story 3 và Up tất cả đều xuất sắc. Nhưng giờ đây, hồi tưởng lại, những phim này có vẻ là những tràng pháo tay cuối cùng. Cars 2 là một phim vô bổ. Brave thì ổn đấy, nhưng giống với một phim công chúa truyền thống kiểu Disney hơn.

Thêm vào đó, Pixar cho thấy họ bằng lòng với việc lặp lại những thành công trong quá khứ - và còn hăm hở hơn với việc kiếm lời từ sản phẩm. Đó là lý do tại sao giờ đây ta có tiền truyện Monsters University.



Vấn đề thực sự nằm ở chỗ, phần phim gốc Monsters Inc - được phát hành lại dưới định dạng 3D cuối năm ngoái, để làm mồi - chưa bao giờ là xuất phẩm hàng đầu để Pixar bắt tay làm trước tiên.

Cốt truyện quá rắc rối và những tràng cười gượng gạo. Ý tưởng về một thế giới song song, lấy năng lượng từ những tiếng la hét trong ác mộng của trẻ em, là phim kiểu Tim Burton - không phải của đội ngũ làm hoạt hình đã quả quyết làm những con quái vật của mình trông như Muppet.

Còn nữa, phim có chất giọng đẹp của John Goodman và Billy Crystal, lồng tiếng cho "trùm hù dọa" Sully và Mike, và James Coburn quá cố cho nhân vật phản diện. Và kết phim - như phần lớn phim của Pixar - có một màn rượt đuổi liều lĩnh và sáng tạo.

Monsters University là một sự rập khuôn - và còn kém hơn.

Mở đầu phim, chúng ta gặp gỡ Mike và Sully, hai cậu sinh viên lần đầu biết nhau tại học viện danh giá. Sully là một gã có năng khiếu bẩm sinh, cho rằng mình không phải học hành chi cho lắm. Còn Mike là một tay học gạo, không chấp nhận sự thật là cậu chẳng hề đáng sợ như cậu tưởng.

Họ sẽ học được một bài học ở Lò đào tạo quái vật, và bài học này không nằm trong giáo trình.



Cả hai diễn viên lồng tiếng đều làm tốt, mặc dù Crystal đôi khi đằng hắng. Coburn không còn nữa, nhưng Helen Mirren là sự thay thế thú vị trong vai cô hiệu trưởng nghiêm khắc đáng sợ và không ưa hai người hùng của chúng ta từ cái nhìn đầu tiên.

Tuy nhiên, dù cho khéo léo cấu véo vài thứ nòng cốt trong các phim về quái vật, và một vài khuôn sáo hài hước học đường - rõ ràng là có một sự liên hệ với Animal House*, dù là phân loại G - phim không có nhiều tiếng cười lớn, hay những khoảnh khắc đáng nhớ. Bạn có thể mỉm cười rộng lượng - rồi chờ đợi - nhưng chả có gì hơn.

Dĩ nhiên, đây vẫn là một phim của Pixar, tận tâm, và hướng thiện. Phần mỹ thuật chau chuốt, hoàn hảo. Phân loại G chân thực, không lươn lẹo. Và không có những ẩn ý dành cho người lớn ta vẫn thường gặp với những liên hệ văn hóa đại chúng nhàm chán.

Đây cũng chính là điều khác biệt với phần lớn các phim hoạt hình được làm ra trong thời buổi này.

Như thường lệ trước khi xem phim khán giả được chiêu đãi một phim hoạt hình ngắn với tựa The Blue Umbrella, kể về mối tình sét đánh giữa hai chiếc ô. Phim giản dị, không lời và hoàn toàn mê hoặc. Bạn chỉ có thể nói rằng, đó mới là những gì Pixar từng làm.

Và họ có thể tái hiện, nếu những người nắm quyền trong tòa lâu đài cổ tích kia mở đường.

Lưu ý phân loại: Phim có một số cảnh hơi đáng sợ.

Monsters University (G) Disney (110 phút)
Đạo diễn: Dan Scanlon. Diễn viên lồng tiếng: John Goodman, Billy Crystal.

Đánh giá: ★ ★½



* Animal House (1978): Phim hài của đạo diễn John Landis lấy bối cảnh trường đại học, phân loại R.