Quái vật miền Nam hoang dã

Beasts of the Southern Wild (phát hành ở Việt Nam với tựa Quái vật miền Nam hoang dã) là phim về thiên tai, hiện tượng ấm lên toàn cầu và có thể là ngày tận thế. Đồng thời cũng là câu chuyện về cuộc phiêu lưu thơ ấu, sự nghèo khó và hồi phục.

À, còn những chú lợn khổng lồ thời tiền sử nữa.



Rõ ràng, có lẽ sự ngang ngược, độc đáo là điều giúp bộ phim chiếm được cảm tình của những người yêu thích liên hoan phim (tác phẩm đoạt giải tại Sundance, và sớm được ca ngợi hầu khắp, được đánh giá là ứng viên triển vọng cho mùa giải thưởng cuối năm và các giải thưởng của giới phê bình cho phim đầu tay xuất sắc nhất.)

Đúng là đôi khi cũng bất tri bất giác như các nhân vật của mình, tác phẩm nghệ thuật hư ảo này gặp khó khăn trong việc thể hiện giấc mơ hay nhận ra hiện thực màu nhiệm trong đó thực sự biểu lộ điều gì.

Linh hồn của bộ phim là cô gái nhỏ phi thường mang tên Quvenzhané Wallis, vào vai cô bé sáu tuổi mồ côi mẹ Hushpuppy. Cô sống cùng cha tại một nhánh sông hẻo lánh tên là Bathtub; ở đó không ai dư dả và càng khốn khó hơn sau một cơn bão.

Nhưng họ kiên quyết bám trụ mảnh đất của mình (ngay cả khi phần lớn bị chìm dưới nước). Và Hushpuppy quyết tâm phải sống sót – dù cô bé bị thuyết phục rằng cả thế giới đã đi đến hồi kết, và những quái vật hung bạo khủng khiếp là bò rừng châu Âu đang tiến đến.

Wallis trẻ trung, tài tử – với mái tóc xù bay bay, và sự tập trung mạnh mẽ – đóng rất tốt vai Hushpuppy. Và trong vai người cha tên Wink, Dwight Henry cũng tự nhiên không kém, với lòng kiêu hãnh bất biến, anh tiếp tục cách sống của mình ngay cả khi cuộc sống của anh bị cuốn đi.

Nghe quen nhỉ?

Mặc dù Beasts of the Southern Wild không thực sự nhắc tới bão Katrina, hay phường 9 thành phố New Orleans, rõ ràng bộ phim đã viện dẫn thảm họa này, và đồng cảm với những nạn nhân nghèo nhất của cơn bão. Những người gốc Louisiana mà tác giả bài viết gặp ở đó là những người sống sót tháo vát, ngoan cường, ngờ vực.



Tuy nhiên, mặc dù mang ý nghĩa một lời chào, Beast of the Southern Wild lại có vẻ giống với nụ cười chiều chuộng kẻ cả.

Trong khi bộ phim được kỳ vọng kể về con người gìn giữ một nền văn hóa, không có yếu tố văn hóa nào được phô bày – không âm nhạc, không ẩm thực, không tôn giáo, ngay cả các cuộc trò chuyện cũng không có. Chỉ có rượu, sự bẩn thỉu và dốt nát. Có thể đạo diễn Benh Zeitlin nghĩ rằng ông làm phim về người nghèo, song điều mà ông thực sự tạo ra là phim về những người nghèo kiết xác.

Bộ phim không tự cho là đúng mà sỉ vả những nhân vật này, đó là điểm tốt. Nhưng có lẽ còn tệ hơn khi đối xử với họ một cách trịch thượng như những kẻ ngoại đạo Rousseau – không hiểu sao những người dân thường hiểu biết về trái đất nhiều hơn người học thức, cứng nhắc.

Một sự hạ mình vô thức song vẫn chướng mắt – suy nghĩ ra vẻ bề trên với người nghèo, xem họ như những kẻ hoang dã thú vị (nhưng “đáng khâm phục”), những kẻ mọi rợ kỳ quặc có thể được ngưỡng mộ kiểu lãng mạn, hay tìm hiểu, từ khoảng cách an toàn.

Và cảm giác đó làm đông vón bộ phim, như lớp kem hỏng trên tách cà phê sữa, cho dù nhà làm phim có nhận ra điều đó hay không.

Hãy nhìn lại những nhân vật này. Hushpuppy lem nhem sống trong căn lều đầy rác, và rán thức ăn cho mèo làm bữa tối đạm bạc. Người cha đánh cô bé khi ông ta giận giữ, và cho cô một ly rượu lậu khi cố sửa sai.



Nếu lấy bối cảnh ở khu ổ chuột miền Bắc, tác phẩm này sẽ là bạn bè của Precious. Nhưng vì diễn ra ở nông thôn miền Nam, bộ phim có vẻ coi cộng đồng dị thường này là sự “chân thực” vì lý do này hay lý do khác, và có nguy cơ bị xóa sổ.

Chà, hãy để cơn mưa tới.

Đúng là Beasts of the Southern Wild là bộ phim vô cùng tham vọng. Với hai diễn xuất rất đáng kinh ngạc, nhiều hình ảnh dễ thương, và cái đẹp kiểu thủ công, bãi phế liệu nhồi đầy mỗi khung hình cùng với màu sắc, chi tiết và sự kỳ diệu.

Nhưng nếu bộ phim quả thực, như một nhà phê bình say sưa ca ngợi, là câu chuyện về “cuộc chiến hoang đường chống lại sự hiện đại” – thì tác giả bài viết luôn chọn hiện đại. Đặc biệt là nếu sự hiện đại đi cùng với giấy sạch và kháng sinh. Và một cơ hội – chỉ một cơ hội thôi – cho một tương lai rộng lớn, sáng sủa hơn.

Lưu ý xếp loại: Phim có cảnh lạm dụng rượu, ngôn từ nặng nề và bạo lực.

Beasts of the Southern Wild (PG-13) Fox Searchlight (91 phút)
Đạo diễn: Benh Zeitlin. Diễn viên chính: Quvenzhané Wallis, Dwight Henry.

Đánh giá: ★ ★