Black Swan của đạo diễn Darren Aronofsky là một phim nhạc kịch hoàn toàn, được kể với cảm xúc mãnh liệt nồng nàn, vô lý một cách u buồn mà rực rỡ. Phim đặt trọng tâm vào thể hiện của Natalie Portman mà không có gì đặc biệt ngoài việc là nhân vật chính, và phản ánh sự xung đột giữa thiện và ác trong vở ba lê Hồ thiên nga của Tchaikovsky. Đây là câu chuyện đắm mình trong nghệ thuật. Nữ diễn viên múa ba lê của Portman trở thành người điên loạn.

Mọi điều về ba lê kinh điển hợp với sự quá khích. Loại hình nghệ thuật này là về động tác xuất sắc, về ảo tưởng với thành công vượt cả hiện thực và thậm chí vượt cả trọng lực. Nhưng nghệ thuật này đòi hỏi người biểu diễn nhiều năm ròng theo chủ nghĩa hoàn hảo nghiêm ngặt, một dạng rèn luyện thể chất và tinh thần vượt lên cuộc sống bình thường một cách tuyệt đối. Mâu thuẫn giữa lý tưởng và hiện thực ám ảnh Nina Sayers, nhân nhật của Portman.

Cuộc đời cô cống hiến cho ba lê. Liệu đây là tất cả chọn lựa của cô? Mẹ cô, Erica (Barbara Hershey đóng), từng là một vũ công, và giờ đây hiến dâng cuộc đời bà cho sự nghiệp của cô con gái. Họ sống chung trong một căn hộ nhỏ mà có đôi lúc cảm giác giống như một trại tị nạn, thỉnh thoảng lại trông giống một nhà tù. Họ ôm nhau và trò chuyện như chị em gái. Dường như có gì đó không ổn.

Nina làm diễn viên múa trong một đoàn múa tại Lincoln Center ở New York, nắm quyền ở đó là Thomas Leroy (Vincent Cassel đóng) độc đoán. Phạm vi cái tôi của anh ta theo với tâm trạng hiện tại của anh ta, mà sẽ "thể hiện khác đi" các tác phẩm kinh điển.

Vì đã loại bỏ nữ diễn viên múa chính cũng là người tình của mình, Beth MacIntyre (Winona Ryder đóng), anh tổ chức một buổi thử vai tìm kiếm người múa chính mới. Vở ba lê Hồ thiên nga đòi hỏi người đóng chính phải diễn hai vai đối nghịch nhau. Nina hiển nhiên là nữ vũ công tuyệt nhất dành cho vai Thiên nga trắng, nhưng Thomas nhận thấy cô lại quá “hoàn hảo” đối với vai Thiên nga đen. Cô múa bằng kỹ thuật, không phải bằng cảm xúc.

Phim dường như sẽ mở ra cùng với những tình huống có thể đoán trước được: Sự căng thẳng giữa Nina và Thomas, và kế đến là Lily (Mila Kunis đóng), một vũ công mới, đến từ vùng West Coast. Cô có tất cả những gì Nina không có: táo bạo, phóng túng, tự tin. Cô làm Nina mê hoặc, không chỉ với tư cách là đối thủ mà thậm chí như là một hình mẫu tiêu biểu. Trong hàng đống thứ khác nữa, Lily rõ ràng là một người có thiên hướng tình dục, và chúng ta hoài nghi Nina có lẽ chưa từng có một cuộc hẹn hò, chứ đừng nói là đã ngủ với một người đàn ông. Với cô, Lily đại diện cho một thách thức chuyên môn và một sự chê trách cá nhân.

Thomas, con quái vật, nổi tiếng vì những chuyện tình yêu đương với các vũ công của mình. Được Cassel thể hiện với vẻ ngạo mạn đáng sợ, Thomas rõ ràng có nhiều toan tính với cô gái Nina trinh trắng. Điều này gây nên sự khủng hoảng trong tâm trí cô: Làm thế nào cô có thể tự giải thoát mình khỏi sự hoàn hảo về chuyên môn và sự ức chế về tình dục do mẹ cô thúc ép, cùng lúc đó vẫn duy trì sự trung thành với mối quan hệ loạn luân về mặt tâm lý của họ?

Chẳng có bộ phim về hậu trường sân khấu ba lê nào mà khi xem trong đầu lại không xuất hiện phim The Red Shose (1948). Nếu bạn chưa bao giờ xem phim này thì dĩ nhiễn cuối cùng bạn sẽ xem. Với nhân vật Thomas, Aronofsky và Cassel gợi đến Boris Lermontov (Anton Walbrook đóng), ông bầu trong phim đó, người mà cách cư xử độc đoán của ông che giấu đi bản tính chiếm hữu sâu kín. Và với nhân vật Nina, đó là một phiên bản của cô gái ngây thơ Deborah Kerr, quá khao khát thành công để có thể hài lòng.

Black Swan sẽ nhắc khán giả nhớ về phim trước đó của Aronofsky, The Wrestler. Cả hai phim đều thể hiện sự chuyên tâm vào tài năng chuyên môn nhằm theo đuổi sự nghiệp, dẫn tới hủy hoại cuộc sống riêng tư. Tôi (Robert Elbert) cũng nhớ đến lần ra mắt đầu tiên rất nổi bật của Aronofsky với phim Pi (1998), kể về một người đàn ông hóa điên do cuộc tìm kiếm của anh về ngôn ngữ toán học vạn vật. Cũng liên quan đến vấn đề tìm kiếm, phim The Fountain (năm 2007) của ông là về một người đàn ông dường như sắp chinh phục thời gian và không gian. Những nhân vật của Aronofsky chẳng hề có kế hoạch.

Hỗ trợ cho cốt chuyện chính của Black Swan đó là truyền thống về sự ganh đua đằng sau sân khấu, sự ghen tỵ tài năng thiên phú, một tác phẩm nghệ thuật vĩ đại phản chiếu cuộc đời của những con biểu diễn nghệ thuật. Một cách kỳ quái, Aronofsky giạt từ những hướng dẫn đáng tin cậy đó vào tới suy nghĩ của Nina. Cô bắt đầu bối rối giữa những ranh giới. Phim bắt đầu với một giấc mơ, và ngày càng rõ ràng rằng giấc mơ cuộc đời cô song hành với cuộc sống khi cô thức tỉnh. Điều này đưa Aronofsky và Portman đi theo một cách táo bạo.

Diễn xuất của Portman là một khám phá thật sự đáng ngạc nhiên từ người nữ diễn viên từng đóng vai một cô gái 13 tuổi tuyệt đẹp trong Beautiful Girls (1996). Trước giờ cô chưa từng thể hiện một nhân vật đầy ám ảnh như vậy, và chưa từng đối mặt với một thách thức thể lực to lớn hơn như vậy (cô đã tập luyện suốt mười tháng trời để chuẩn bị cho vai diễn). Bằng cách nào đó cô đã vươn lên tới đỉnh cao và vẫn ở cùng nhân vật: thậm chí ở mức độ cao nhất, bạn không nắm bắt được diễn xuất của cô. Các diễn viên khác dường như giống như những bạn nhảy giữ cô ở trên cao. Barbara Hershey mang lại diễn xuất định chuẩn một cách hoàn hảo trong vai người mẹ mà tình yêu của bà rất chân thật, việc thiếu sót một chuẩn mực nào đó của bà không đáng chú ý, thuyết cầu toàn của bản thân bà đã dồn hết vào tác phẩm là cô con gái.

Bi kịch của Nina, và của nhiều nghệ sĩ và vận động viên trẻ tuổi khác, đó là sự cầu toàn tuyệt mỹ trong một lĩnh vực của cuộc sống đã dẫn tới việc hy sinh nhiều thứ khác. Ở tuổi còn trẻ trung, mọi thứ được tập trung vào việc làm vui lòng người khác (cha mẹ, huấn luyện viên, người đồng diễn), và lấy hết nỗ lực (to wire in: ráng hết sức làm việc gì) của họ như thế nào đó khiến người ta không bao giờ được mãn nguyện. Con người trở nên hoàn hảo ở mọi khía cạnh ngoại trừ cuộc sống của bản thân họ.

Black Swan có một vẻ đẹp. Tất cả chủ đề của âm nhạc và cuộc sống, tất cả sự tương đồng trong câu chuyện và ba lê, tất cả sự rối loạn của hiện thực và giấc mơ đến với nhau trong một niềm hân hoan to lớn của đam mê dữ dội. Thật sự chỉ có duy nhất một nơi điều này có thể đưa chúng ta đến, và phim đã làm được. Nếu tôi là bạn, tôi sẽ không tốn nhiều thời gian cố gắng tìm xem chính xác những gì sẽ xảy ra trong thực tế. Rất nhiều cũng người đã nghi ngờ về đoạn kết của The Red Shoes. Họ đã sai, nhưng họ vẫn làm.

Dù đã theo nghề diễn viên trong phần lớn cuộc đời 29 năm của mình, Natalie Portman thừa nhận có một khoảng thời gian làm cô phải nghĩ tới những nghề nghiệp khác.

Cô tâm sự, “Có một thời tôi đã phải đặt câu hỏi với nghề diễn. Tôi từng tự hỏi, mục đích của nghề này là gì? Liệu nó có ý nghĩa như làm một bác sĩ, hay giáo viên hay bất cứ những nghề nghiệp khác mà tôi cho là cao cả không?” Bản thân diễn viên này là con gái của một bác sĩ và một nhà giáo.



“Nhưng rồi tôi cũng chấp nhận được lựa chọn này, và tôi cho rằng nghệ thuật không những quan trọng mà còn có vai trò lớn trong đời sống tâm linh của con người và của cộng đồng. Tôi không có ý trở nên tự kiêu, nhưng tôi tìm thấy trong nghề diễn có rất nhiều ý nghĩa.”

Đằng sau vai diễn mới nhất của cô trong Black Swan cũng là khá nhiều ý nghĩa. Vai diễn này đã mang về cho cô đề cử Oscar thứ hai và nhiều lời khen nhất trong cả sự nghiệp. Trong phim này, Portman vào vai một vũ nữ ballet trong sáng, mang tên Nina. Nhân vật của cô phải chịu sự suy sụp về tinh thần khi phải cùng lúc đóng vai Bạch thiên nga ngây thơ và Hắc thiên nga quyến rũ trong vở Hồ thiên nga của đoàn diễn cô tham gia.

Với áp lực từ mọi phía, gồm người đạo diễn (Vincent Cassel đóng), một vũ công đối thủ (Mila Kunis đóng), và bà mẹ nghiêm khắc (Barbara Hershey đóng), Nina dần dấn vào sự hoang tưởng và điên dại, tất cả đều được thể hiện qua diễn xuất xuất sắc của Portman trong phim của đạo diễn Darren Aronofsky.

Dù cô phải chịu đựng rất nhiều trên màn ảnh, cuộc đời thật của Portman chưua bao giờ hạnh phúc hơn. Gần đây, cô thông báo đã đính hôn với Benjamin Millepied, đóng vai bạn diễn trên sân khấu của cô trong phim Black Swan và họ sắp chào đón đứa con đầu lòng.

Bộ phim The Other Woman, do cô làm nhà sản xuất và đã được chiếu lần đầu tại Liên hoan phim Sundance cách đây hai năm, giờ cũng được công chiếu rộng rãi hơn. Sau sự khắc nghiệt của Black Swan, cô chuyển sang làm hai phim hài nhẹ nhàng hơn: No Strings Attached là một phim vừa ra mắt, và cô cũng đảm nhiệm vai trò nhà sản xuất; phim kia là Your Highness đóng chung với James Franco và Danny McBride.



Trong năm nay, cô cũng xuất hiện trong bộ phim chuyển thể từ truyện tranh Thor, do Kenneth Branagh đạo diễn. Những bộ phim này đã giúp Portman thể hiện khả năng diễn xuất đa dạng của mình – và cô cũng cho biết cô luôn cố gắng giữ sự đa dạng này.

“Tôi nghĩ việc thách thức bản thân và làm những thể loại phim và nhân vật khác nhau là một điều tốt. Những tấm gương của tôi đều làm vậy. Hãy nhìn Meryl Streep xem, từ Doubt chuyển sang đóng Mamma Mia! đến It’s Complicated và Julie & Julia. Bạn luôn phải tự cho mình sự đa dàng và niềm vui,” Portman cho biết.

Portman sinh ra ở Jerusalem nhưng di cư sang Mỹ cùng gia đình năm 3 tuổi. Gia đình cô không có ai theo nghề điện ảnh – bố cô là bác sĩ, mẹ cô là giáo viên mẫu giáo. Tuy thế, cô nói họ luôn quan tâm đến nghệ thuật.

“Khi còn bé, tôi luôn được bố mẹ đưa đi thăm bảo tàng và xem kịch. Chúng tôi có thể xếp hàng hàng giờ để mua vé xem kịch hay văn nghệ giá rẻ ở Quảng trường Thời đại. Vì thế từ bé tôi đã biết thưởng thức nghệ thuật,” cô cho biết.

Từ năm bốn tuổi, Portman bắt đầu học múa và tham dự các trại hè diễn xuất. Khi học tiểu học, cô tham gia các vở kịch The Music Man và The Wizard of Oz. Nhưng cô cho biết, phần lớn thời gian, cô chỉ là một đứa trẻ bình thường, dù cô thừa nhận luôn có ước muốn làm diễn viên.

“Tôi nghĩ nhiều đứa trẻ khác cũng ước vậy, và ai mà biết được khi lớn lên tôi có đổi ý hay không. Nhưng rồi từ năm 10 tuổi, tôi bắt đầu đi thử vai và năm 11 tuổi, tôi được nhận đóng trong The Professional.”

Trong vai diễn, cô đã có màn diễn xuất đầu tiên ấn tượng nhất trong lịch sử phim điện ảnh. Cô trở thành ngôi sao trong phim ly kỳ của Luc Besson về một tay giết người thuê Leon (Jean Reno đóng), người phải chăn sóc cô bé hàng xóm 12 tuổi sau khi gia đình cô bé bị giết. Trong vai Mathilda, Portman đã học được nhiều điều lạ thường, như việc lắp đạn vào súng và cách đối mặt với những tên giết người khi bị bao vây.



Sau The Professional, Portman đóng chung với Al Pacino trong Heat và Timothy Hutton trong Beautiful Girls. Cô cũng bắt đầu sự nghiệp sân khấu với bản làm lại vở The Diary of Anne Frank vào năm 1997 cuar Broadway và vở The Seagull với Meryl Streep.

Vào năm 1999, cô hoãn lại sự nghiệp diễn xuất để theo đuổi bằng đại học tại Đại học Harvard, dù lúc đó cô vẫn có hợp đồng đóng vai Hoàng hậu Amidala, mẹ của Luke và Leia, trong loạt phim Star Wars.

Trong khi theo học Harvard, Portman gặp Aronofsky và cả hai lên ý tưởng về motọ bộ phim về thế giới của những vũ công ballet chuyên nghiệp. Cô trở lại với diễn xuất sau khi ra trường và có được vai diễn được đề cử Oscar trong phim Closer và đóng các vai chính trong các phim như V for Vendetta và Goya's Ghosts.

Nhưng múa vẫn là một niềm đam mê của cô. Aronofsky cho biết, “Qua nhiều năm, cô ấy luôn hỏi thăm tôi về dự án phim múa ballet của chúng tôi và sợ rằng cô đang trở nên quá nhiều tuổi để đóng vai vũ công ballet.”



Khi Aronofsky đưa kịch bản Black Swan cho cô tham khảo, Portman biết rằng cô sẽ phải trải qua một thời gian tập luyện gia khổ. Cô đã phải luyện tập múa ballet tám giờ mỗi ngày và giảm 10kg. Tuy thế, cô vẫn ngạc nhiên về việc bộ phim đã làm cô mệt mỏi về tinh thần đến mức nào.

“Tôi đã phải khó khăn lắm mới có thể tập trung toàn tập. Bản tính tôi thích hưởng thụ, thế nên tôi phải bắt mình chịu đựng đau đớn và nhịn ăn, nhịn ngủ.”

Bộ phim đã được so sánh nhiều với Repulsion của Roman Polanski, Portman cho biết trước khi làm phim, Aronofsky nói cô nên xem trước The Piano Teacher của Michael Haneke để tìm hiểu mối quan hệ mẹ con trong phim.

Mỗi khi làm xong một bộ phim, Portman cho biết cô không cho phép mình quá khắt khe với bản thân và ít khi xem phim của chính mình.

“Tôi chỉ xem phim của tôi một lần. Tôi nghĩ nếu xem bản thân mình trên màn ảnh, ngoài cơ thể mình nhiều quá, đó có thể là một mối nguy hiểm. Bạn phải nhìn thế giới qua ánh mắt của chính mình, chứ không phải nhìn bản thân.”